1， Yem Hissəcik Ölçüsü Müəyyən Metodu
Yem hissəciklərinin ölçüsü yem xammalının, yem əlavələrinin və yem məhsullarının qalınlığına aiddir. Hal-hazırda, müvafiq milli standart "Yem Öğütmə Hissəcik Ölçüsü Müəyyənləşdirilməsi üçün İki qatlı Elek Eleme Metodu"dur (GB/T5917.1-2008). Test proseduru Amerika Kənd Təsərrüfatı Mühəndisləri Cəmiyyəti tərəfindən buraxılan test metoduna bənzəyir. Yemin əzilmə intensivliyinə görə əzməni iki növə bölmək olar: qaba əzmə və incə əzmə. Ümumiyyətlə, hissəcik ölçüsü qaba sarsıdıcı üçün 1000 μm-dən çox, hissəcik ölçüsü isə incə sarsıdıcı üçün 600 μm-dən azdır.
2， Yemin parçalanması prosesi
Ümumi istifadə olunan yem dəyirmanlarına çəkicli dəyirmanlar və baraban dəyirmanları daxildir. İstifadə edərkən onu əzmə gücünə, enerji sərfiyyatına və yem növünə görə seçmək lazımdır. Çəkicli dəyirmanla müqayisədə baraban dəyirmanı daha vahid hissəcik ölçüsünə, daha çətin işləməyə və daha yüksək maşın qiymətinə malikdir. Çəkicli dəyirmanlar taxılın nəm itkisini artırır, səs-küylüdür və əzərkən daha az vahid hissəcik ölçüsünə malikdir, lakin quraşdırmaxərcola biləryarısınağara dəyirmanı.
Ümumiyyətlə, yem dəyirmanları yalnız bir növ pulverizator, çəkic dəyirmanı və ya baraban dəyirmanı quraşdırır. Son tədqiqatlar göstərdi ki, çox addımlı doğrama hissəcik ölçüsünün vahidliyini yaxşılaşdıra və enerji istehlakını azalda bilər. Çox addımlı sarsıdıcı çəkicli dəyirmanla, sonra isə barabanlı dəyirmanla əzməyə aiddir. Bununla belə, müvafiq məlumatlar azdır və əlavə araşdırma və müqayisə tələb olunur.
3， Taxıl yeminin enerji və qida həzm qabiliyyətinə hissəcik ölçüsünün təsiri
Bir çox tədqiqat dənli bitkilərin optimal hissəcik ölçüsünü və hissəcik ölçüsünün enerji və qida maddələrinin həzm olunma qabiliyyətinə təsirini qiymətləndirmişdir. Optimal hissəcik ölçüsü tövsiyə ədəbiyyatının əksəriyyəti 20-ci əsrdə ortaya çıxdı və hesab olunur ki, orta hissəcik ölçüsü 485-600 μm olan yem enerji və qida maddələrinin həzmini yaxşılaşdıra və donuz böyüməsini təşviq edə bilər.
Çoxsaylı tədqiqatlar göstərir ki, taxılların əzilmiş hissəcik ölçüsünün azaldılması enerjinin həzmini yaxşılaşdırır. Buğdanın taxıl ölçüsünü 920 μm-dən 580 μm-ə qədər azaltmaq nişastanın ATTD-ni artıra bilər, lakin GE-nin ATTD dəyərinə heç bir təsiri yoxdur. 400μm arpa pəhrizi ilə qidalanan GE, DM və CP donuzlarının ATTD-si 700μm pəhrizdən daha yüksək idi. Qarğıdalının hissəcik ölçüsü 500μm-dən 332μm-ə qədər azaldıqda, fitat fosforun deqradasiya dərəcəsi də artdı. Qarğıdalının taxıl ölçüsü 1200 μm-dən 400 μm-ə qədər azaldıqda, DM, N və GE-nin ATTD-si 5% artdı., 7%, və7 müvafiq olaraq %, və öğütücü növü enerji və qida həzminə təsir göstərə bilər. Qarğıdalının taxıl ölçüsü 865 μm-dən 339 μm-ə qədər azaldıqda, nişasta, GE, ME və DE səviyyələrinin ATTD-ni artırdı, lakin P-nin ümumi bağırsaq həzminə və AA-nın SID-yə heç bir təsiri olmadı. Qarğıdalının taxıl ölçüsü 1500μm-dən 641μm-ə qədər azaldıqda, DM, N və GE-nin ATTD-si artırıla bilər. 308 μm DDGS ilə qidalanan donuzlarda DM, GE-nin ATTD və ME səviyyələri 818 μm DDGS donuzlarına nisbətən daha yüksək idi, lakin hissəcik ölçüsü N və P-nin ATTD-yə heç bir təsir göstərməmişdir. Bu məlumatlar göstərir ki, DM, N və ATTD. Qarğıdalı taxılının ölçüsü 500 μm azaldıqda GE yaxşılaşdırıla bilər. Ümumiyyətlə, qarğıdalı və ya qarğıdalı DDGS-nin hissəcik ölçüsünün fosforun həzm olunmasına heç bir təsiri yoxdur. Lobya yeminin sarsıdıcı hissəcik ölçüsünü azaltmaq da enerjinin həzmini yaxşılaşdıra bilər. Lupinin hissəcik ölçüsü 1304 μm-dən 567 μm-ə qədər azaldıqda, GE və CP-nin ATTD və AA-nın SID də xətti artdı. Eynilə, qırmızı noxudun hissəcik ölçüsünü azaltmaq da nişastanın və enerjinin həzmini artıra bilər. Soya paxlasının hissəcik ölçüsü 949 μm-dən 185 μm-ə qədər azaldıqda, o, enerjinin, əsas və qeyri-əsas AA-nın orta SID-yə təsir göstərmədi, lakin izolösin, metionin, fenilalanin və valinin SID-ni xətti olaraq artırdı. Müəlliflər optimal AA, enerji həzm olunması üçün 600 μm soya yeməyi təklif etdilər. Əksər təcrübələrdə hissəcik ölçüsünün azaldılması DE və ME səviyyələrini artıra bilər ki, bu da nişastanın həzm qabiliyyətinin yaxşılaşması ilə əlaqədar ola bilər. Tərkibində az nişasta və yüksək lif olan pəhrizlər üçün pəhrizin hissəcik ölçüsünü azaltmaq DE və ME səviyyələrini artırır ki, bu da həzmin özlülüyünün azaldılması və enerji maddələrinin həzm qabiliyyətinin yaxşılaşdırılması ilə əlaqəli ola bilər.
4， Yem hissəciklərinin ölçüsünün donuzlarda mədə xorasının patogenezinə təsiri
donuz mədəsi vəzili və qeyri-vəzili bölgələrə bölünür. Qeyri-vəzi nahiyəsi mədə xorasının yüksək rast gəlinən sahəsidir, çünki vəzi nahiyəsində olan mədə mukozası qoruyucu təsir göstərir. Yem hissəciklərinin ölçüsünün azalması mədə xorasının səbəblərindən biridir və istehsal növü, istehsal sıxlığı və yaşayış növü də donuzlarda mədə xorasına səbəb ola bilər. Məsələn, qarğıdalı dənələrinin ölçüsünün 1200 mkm-dən 400 mkm-ə, 865 mkm-dən 339 mkm-ə qədər azalması donuzlarda mədə xorası xəstəliyinin artmasına səbəb ola bilər. 400 μm qarğıdalı dənəsi ölçüsündə qranullarla qidalanan donuzlarda mədə xorasının tezliyi eyni taxıl ölçüsünə malik tozdan daha yüksək olmuşdur. Qranulların istifadəsi donuzlarda mədə xorası hallarının artması ilə nəticələndi. Donuzlarda incə qranullar qəbul edildikdən 7 gün sonra mədə xorası əlamətləri inkişaf etdiyini fərz etsək, daha sonra 7 gün ərzində qaba qranullarla qidalanma da mədə xorası əlamətlərini yüngülləşdirdi. Donuzlar mədə xorasından sonra Helicobacter infeksiyasına həssasdırlar. Kobud yem və toz yemi ilə müqayisədə donuzlara xırda doğranmış pəhriz və ya qranullarla bəsləndikdə mədədə xlorid ifrazı artır. Xlorid artımı da Helicobacter-in yayılmasına kömək edəcək və nəticədə mədədə pH-ın azalmasına səbəb olacaqdır.Yem hissəciklərinin ölçüsünün donuzların böyüməsinə və istehsal performansına təsiri
5， Yem hissəciklərinin ölçüsünün donuzların böyüməsinə və istehsal performansına təsiri
Taxıl ölçüsünün azaldılması həzm fermentlərinin fəaliyyət sahəsini artıra və enerji və qida maddələrinin həzmini yaxşılaşdıra bilər. Bununla belə, həzm qabiliyyətinin bu artımı inkişaf performansının yaxşılaşmasına çevrilmir, çünki donuzlar həzm qabiliyyətinin çatışmazlığını kompensasiya etmək və nəticədə ehtiyac duyduqları enerjini əldə etmək üçün yem qəbulunu artıracaqlar. Ədəbiyyatda bildirilir ki, süddən kəsilmiş donuzların və kökəldən donuzların rasionunda buğdanın optimal hissəcik ölçüsü müvafiq olaraq 600 mkm və 1300 mkm-dir.
Buğdanın taxıl ölçüsü 1200μm-dən 980μm-ə qədər azaldıqda, yem qəbulu artırıla bilərdi, lakin yem səmərəliliyi heç bir təsir göstərmədi. Eynilə, buğdanın dən ölçüsü 1300 mkm-dən 600 mkm-ə qədər azaldıqda, 93-114 kq kökəlmə donuzlarının yem səmərəliliyini artırmaq olar, lakin 67-93 kq kökəlmə donuzlarına heç bir təsir göstərməmişdir. Qarğıdalı taxıl ölçüsündə hər 100 μm azalma üçün böyüyən donuzların G: F 1,3% artdı. Qarğıdalı dənəsinin ölçüsü 800 μm-dən 400 μm-ə qədər azaldıqda, donuzların G:F göstəricisi 7% artmışdır. Fərqli taxıllar eyni hissəcik ölçüsünə və eyni hissəcik ölçüsünün azaldılması diapazonuna malik qarğıdalı və ya sorqo kimi fərqli hissəcik ölçüsünü azaltma təsirlərinə malikdir, donuzlar qarğıdalıya üstünlük verir. Qarğıdalıların taxıl ölçüsü 1000μm-dən 400μm-ə qədər azaldıqda, donuzların ADFI-si azaldı və G:F artırıldı. Sorgumun taxıl ölçüsü 724 μm-dən 319 μm-ə qədər azaldıqda, bitirmə donuzlarının G:F də artmışdır. Bununla belə, 639 μm və ya 444 μm soya paxlası ilə qidalanan donuzların böyümə performansı 965 μm və ya 1226 μm soya unu ilə bənzəyirdi ki, bu da soya unun az miqdarda əlavə edilməsi ilə əlaqədar ola bilər. Buna görə də, yem hissəciklərinin ölçüsünün azalmasının gətirdiyi faydalar yalnız qida rasionuna böyük nisbətdə əlavə edildikdə əks olunacaq.
Qarğıdalıların taxıl ölçüsü 865 mkm-dən 339 mkm-ə və ya 1000 mkm-dən 400 mkm-ə, sorqonun taxıl ölçüsü isə 724 mkm-dən 319 mkm-ə qədər azaldıqda, kökəldən donuzların cəsədlərinin kəsilmə dərəcəsini yaxşılaşdırmaq olardı. Təhlil səbəbi bağırsaq çəkisinin azalmasına səbəb olan taxıl ölçüsünün azalması ola bilər. Bununla belə, bəzi tədqiqatlar müəyyən etmişdir ki, buğdanın taxıl ölçüsü 1300 μm-dən 600 μm-ə qədər azaldıqda, kökəldən donuzların kəsim sürətinə heç bir təsir göstərmir. Fərqli taxılların hissəcik ölçüsünün azalmasına fərqli təsir göstərdiyi və daha çox araşdırmaya ehtiyac olduğu görülə bilər.
Pəhriz hissəciklərinin ölçüsünün sow bədən çəkisi və donuz böyüməsi performansına təsiri ilə bağlı bir neçə araşdırma var. Qarğıdalı dənələrinin ölçüsünü 1200 mkm-dən 400 mkm-ə qədər azaltmaq süd verən toyuqların bədən çəkisi və yağsızlığına heç bir təsir göstərmir, lakin laktasiya dövründə toyuqların yem qəbulunu azaldır vəthesüd verən donuz balalarının çəkisinin artması.
